Zarówno żeby rozpoznać cukrzyce jak również żeby monitorować jej przebieg należy wykonywać określone badania laboratoryjne
Rozpoznanie cukrzycy
Żeby rozpoznać cukrzycę musi być oznaczone stężenie glukozy we krwi metoda laboratoryjną czyli w laboratorium lub wykonana krzywa cukrowa czyli doustny test obciążenia glukozą
Nie można rozpoznawać choroby na podstawie pomiarów dokonanych na glukometrze.
Oznaczenia stężenia glukozy we krwi należy dokonać na czczo tzn. Po 8 godzinach powstrzymywania się od spożywania posiłków i słodzonych napojów, po przespanej nocy, w godzinach porannych.
Jeśli wartość stężenia glukozy na czczo będzie wynosiła od 70 do 99 mg/dl (3,9 – 5,5 mmol/l) to oznacza to wynik prawidłowy
Jeśli wartość stężenia glukozy na czczo będzie wynosiła od 100 do 125 mg/dl ( 5,6-6,9 mmol/l) to jest to wynik nieprawidłowy ale nie oznacza cukrzycy. Oznacza tylko stan zagrożenia cukrzycą tzw. Stan przedcukrzycowy
Niestety jeśli uzyska się taki wynik to należy wykonać kolejne badanie tzw. krzywą cukrową lub inaczej test obciążenia 75-gramami glukozy.
Krzywa cukrowa
Badanie polega na tym ,że należy zgłosić się do laboratorium na czczo ( nie wykonujemy badania na glukometrze w domu !).
Ważne żeby przed wykonaniem testu nie ograniczać spożywania węglowodanów w diecie
Jeśli ktoś ma już stwierdzony stan przedcukrzycowy i stosuje z tego powodu metforminę to ważne jest aby przez tydzień przed wykonaniem badania nie przyjmować metforminy.
Niektóre laboratoria życzą sobie aby pacjent uprzednio zakupił w aptece 75 gramów glukozy do przeprowadzenia testu. Dodatkowo niektóre laboratoria np. Diagnostica życzą sobie, żeby pacjent posiadał skierowanie od lekarza na przeprowadzenie testu (nawet jeśli badanie ma być płatne przez pacjenta).
Po pobraniu krwi pacjent otrzyma do wypicia 75 gramów glukozy rozpuszczonych w ok 200 ml wody. Taki roztwór należy wypić w ciągu maksymalnie 5 minut. Następnie należy pozostawać w spoczynku w miejscu wykonania testu przez najbliższe 2 godziny. Ważne jest żeby w tym czasie nie chodzić żeby nie zafałszować wyniku badania. Po 2 godzinach ponownie zostanie pobrana krew w celu oznaczenia stężenia glukozy we krwi.
Interpretacja wyniku stężenia glukozy we krwi na czczo jest taka jak opisana powyżej.
Z kolei po 2 godzinach od wypicia glukozy wynik prawidłowy powinien wynosić < 140 mg/dl (7,8 mmol/l)
Jeśli po 2 godzinach od wypicia glukozy wynik będzie mieścił się w przedziale 140-199 mg/dl ( 7,8-11,0 mmol/l) to jest to wynik nieprawidłowy ale nie oznacza jeszcze cukrzycy a jedynie stan przedcukrzycowy tzw. nieprawidłową tolerancję glukozy
Jeśli po 2 godzinach od wypicia glukozy wynik będzie wynosił 200 mg/dl (11,1 mmol/l) to wówczas oznacza to cukrzycę.
Jeśli wartość stężenia glukozy na czczo będzie wynosiła 126 mg/dl (7,0 mmol/l) to wynik należy powtórzyć innego np. następnego dnia.
Jeśli kolejne oznaczenie stężenia glukozy na czczo będzie wynosiło 126 mg/dl (7,0 mmol/l) to oznacza to cukrzycę.
Żeby rozpoznać cukrzycę typu 1 lub cukrzyce typu LADA
Niezbędne jest stwierdzenie obecności jednego lub większej ilości auto przeciwciał- są to:
Przeciwciała przeciwwyspowe (ICA),
Przeciwciała przeciwko insulinie (IAA),
Przeciwciała skierowane przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (GADA, GAD65),
Przeciwciała przeciwko fosfatazie tyrozynowej (IA-2A)
Przeciwciała przeciwko transporterowi cynku 8 ( ZnT8)
Oznaczenie stężenia peptydu C - służy do oceny ilości wydzielania insuliny przez trzustkę
LIPIDIDOGRAM
Chory na cukrzycę powinien mieć oznaczony lipidogram czyli stężenie lipidów we krwi
cholesterol LDL: < 70 mg/dl (< 1,9 mmol/l) lub redukcja o co najmniej 50%, jeżeli wyjściowo stężenie LDL-C wynosiło 70–135 mg/dl (1,9– –3,5 mmol/l) u osób z cukrzycą bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego;
Cholesterol LDL < 100 mg/dl (2,6 mmol/l) lub redukcja o co najmniej 50%, jeżeli wyjściowo stężenie LDL wynosiło 100–200 mg/dl (2,6–5,2 mmol/l) u osób z cukrzycą wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego;
Cholesterol LDL < 115 mg/dl (3,0 mmol/l) u osób małego i umiarkowanego ryzyka sercowo-naczyniowego (młode osoby < 40 rż. z cukrzycą typu 1 bez przewlekłych powikłań i innych czynników ryzyka sercowo-naczyniowego);
Cholesterol HDL : nie ma wartości docelowej, ale > 1,0 mmol/l (> 40 mg/dl) u mężczyzn i > 1,2 mol/l (> 45 mg/dl) u kobiet wskazuje na niższe ryzyko.
Triglicerydy:
— nie ma wartości docelowej, ale < 1,7 mmol/l (< 150 mg/dl) wskazuje na niższe ryzyko.
HbA1c – hemoglobina glikowana- odzwierciedla średnie stężenie glukozy we krwi z ostatnich 3 miesięcy. W Polsce nie służy do rozpoznawania cukrzycy ani stanu przedcukrzycowego. Badanie służy moniotorowaniu wyrównania metabolicznego cukrzycy – czyli określenia czy choroba jest dobrze leczona.
W przypadku większości osób powinna ona wynosić mniej niż 7 %
Źródło: Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2017
Najważniejsze rekomendacje
• U chorych na cukrzycę ogólny cel wyrównania glikemii wyrażony wartością HbA1c wynosi nie więcej niż 7,0%
• U wszystkich chorych na cukrzycę typu 1 ze zwiększonym wydalaniem albumin z moczem i/lub upośledzoną czynnością nerek zalecane jest stosowanie leku obniżającego stężenie cholesterolu we krwi z grupy statyn w celu redukcji cholesterolu LDL o co najmniej 50% niezależnie od wyjściowego stężenia cholesterolu LDL
• U chorych na cukrzycę typu 2 z chorobą sercowo-naczyniową lub przewlekłą chorobą nerek oraz > 40. roku życia bez choroby sercowo-naczyniowej, ale z obecnymi czynnikami ryzyka (1 lub więcej) lub powikłaniami narządowymi zalecane jest leczenie obniżające stężenie cholesterolu we krwi z celem dla cholesterolu LDL < 70 mg/dl (1,8 mmol/l).
• U chorych na cukrzycę typu 2 bez powikłań i bez innych czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych docelowe stężenie LDL-C <100 mg/dl (2,6 mmol/l).
• Zalecana wartość ciśnienia tętniczego krwi: < 140/90 mm Hg.
Ponadto należy wykonywać następujące badania raz w roku:
Badanie ogólne moczu
Wydalanie albumin z moczem
Kreatynina w surowicy krwi i eGFR
